Chmielewscy
Odpowiadając na prośby czytelników książki „Echa ostoi utraconej” przybliżę sylwetki występujących w niej – pod pseudonimami – niektórych postaci. Zacznę od przedstawicieli mojego rodu. Autor wspomnień Eugeniusz Czyżewski dla nazwiska Chmielewski obrał przydomek Browarek. Skojarzenie nasuwa się samo. Nasze nazwisko pochodzi bowiem od chmielu, czyli rośliny, której szyszki od wieków wykorzystywane są do wyrobu piwa. Ten popularny niskoalkoholowy napój produkowany jest w browarach i stąd to skojarzenie.
Słowo „chmiel” ma nieco szersze znaczenie. Mówi się wszak „podchmielony” – o kimś, kto uraczył się niekoniecznie złocistym napojem. Podobnie – pachmialicca, czyli poprawić się z rana po zakrapianym wcześniej dniu raczej kieliszkiem wódki niż butelką piwa.
Nazwisko Chmielewski jest dość popularne, występuje nie tylko w Polsce, ale też w Białorusi, Rosji, na Ukrainie. Nadawano je komuś, kto pewnie znany był w okolicy z warzenia piwa, wytwarzanego dawniej sposobem domowym, a w większych ilościach w karczmach i we dworach. Być może przypisywano je też temu, kto często chodził… podchmielony.
W naszych stronach Chmielewscy byli już w XVI wieku. To nazwisko widnieje w spisie mieszkańców Krynek z 1578 r. W Ostrowiu, gdzie najbardziej się rozprzestrzeniło (i tylko tutaj w całym regionie, bo drugie gniazdo jest aż koło Moniek), pojawiło się dopiero na początku XIX w. Pierwszymi Chmielewskimi w naszej wsi byli moi przodkowie w linii prostej – urodzony ok. 1750 r. Kajetan syn Jana oraz jego syn, również Kajetan. W 1815 r. mieszkali oni dokładnie w tym samym miejscu, gdzie stoi mój dom. To rodowe gniazdo wszystkich Chmielewskich z Ostrowia.
Końcówka –ski mojego nazwiska może wskazywać na jego formę odmiejscową. Zapytałem kiedyś o to specjalizującego się między innymi w tej dziedzinie prof. Michała Kondratiuka z Uniwersytetu w Białymstoku. Odpowiedział mi, iż być może to nazwisko w naszych stronach wzięło się od majątku Chmielewszczyzna, który znajdował się nieco ponad dziesięć kilometrów od Ostrowia, nieopodal drogi ze wsi Knyszewicze do Sokółki. W dokumentach historycznych ten zaścianek wzmiankowany jest już w XVI w. Jego właścicielem pewnie był na początku właśnie jakiś Chmielewski, ale w źródłach archiwalnych dotąd jednak nic na ten temat nie znalazłem.
Folwark Chmielewszczyzna istniał do połowy XX w. Jego ostatnimi właścicielami byli Prokopczykowie. Po drugiej wojnie światowej w wyniku reformy rolnej dobra te rozparcelowano, a na części gruntów założono Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Cdn
Jerzy Chmielewski
